W dniach 30 września – 1 października b.r. Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku zorganizował Międzynarodową Konferencje Naukową „Stanisławów i ziemia stanisławowska w okresie II Rzeczypospolitej”. W konferencji wzięli udział naukowcy z Polski i Ukrainy oraz grupa miejscowych miłośników historii naszego miasta. Dzięki życzliwości mera miasta pana Rusłana Marcinkiwa konferencja odbywała się w jednej z sal w Ratuszu Miejskim. Uczestników przywitały dyrektor CKPiDE Maria Osidacz oraz Zastępca Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie pani Katarzyna Sołek.
W pierwszym dniu konferencji mieliśmy okazję wysłuchać referatów prof. Piotra Semkowa z Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni pt.: „Bezpieczeństwo Stanisławowa i okolic w okresie międzywojennym”, w którym naświetlone zostały główne zadania policji państwowej na naszym obszarze w II RP. Następnie dr Mariusz Kardas zaprezentował temat „Społeczeństwo kresów południowo-wschodnich, a bezpieczeństwo państwa w pismach wicewojewody stanisławowskiego w latach 1931-1933 Stefana Franciszka Sokoła”, co przybliżało nam sylwetkę interesującego polityka przedwojennego Stanisławowa. Na koniec pierwszej części spotkania, dr Adam Ostanek przedstawił referat pt. „Skrzydlaty Stanisławów”, czyli rzecz o rozwoju szybownictwa oraz lotnictwa w Stanisławowie i na ziemi stanisławowskiej w latach 1924-1939”. Referat ten cieszył się sporym zainteresowaniem również ze względu na ciekawe zdjęcia archiwalne oraz dane statystyczne przedstawiające wzrost zainteresowania lotnictwem wśród społeczeństwa stanisławowskiego w okresie międzywojennym. W drugiej części spotkania dr Petro Hawrylyszyn wygłosił referat dotyczący tematu „Margines – życie prostytutek Stanisławowa w okresie międzywojennym”, w którym opowiadał o tym niezbadanym dotychczas w nauce aspekcie życia społecznego miasta. Następnie mgr Jarosław Krasnodębski przedstawił temat „Zarys polskiego życia kulturalnego w Stanisławowie w latach 1919-1939”, w którym nakreślił działalność najważniejszych polskich stowarzyszeń i instytucji kulturalnych miasta. Pod koniec pierwszego dnia konferencji prof. Mirosław Czerepanin w wystąpieniu pt. „Muzyczne i teatralne życie Stanisławowa w drugiej połowie XIX – pierwszej połowie XX wieku” przedstawił najnowszą książkę na ten temat, która niedawno została wydana a na koniec, zespół Koncertino zaprezentował kilka utworów muzycznych, będących świadectwem rozwoju zainteresowania muzyką w naszym mieście w dzisiejszych czasach.
W czasie dyskusji, która nastąpiła po referatach uczestnicy konferencji dopowiadali rozmaite ciekawostki do przedstawianych tematów oraz zadawali liczne pytania, co świadczy o sporym zainteresowaniu historią Stanisławowa.
Drugi dzień konferencji rozpoczęła doc. dr Olga Ciwkacz referatem pod tytułem „Tragiczna historia Anatolia Krakowieckiego „Książka o Kołymie”, w którym zarysowała wojenne losy tej postaci. Doc. dr Mykoła Genyk wygłosił referat na temat „Województwo stanisławowskie w losach współpracowników paryskiej „Kultury”, w którym niezwykle ciekawie przedstawił poglądy polskich działaczy emigracyjnych na kwestie narodowościowe i polityczne w okresie II RP. Pierwszą część tego dnia konferencji zamknął referat pana Leona Orła, członka Narodowej Rady Krajoznawców „Ułani Krechowieccy w Stanisławowie w 1917 roku, walki i historia pochówku”, dzięki któremu mieliśmy okazję zapoznać się z historią legendarnej, bohaterskiej jednostki wojska polskiego oraz ich upamiętnieniem w okresie międzywojennym.
W drugiej części konferencji dr Rafał Roguski przedstawił referat pt. „Stanisławów i ziemia stanisławowska podczas wojny polsko-rosyjskiej 1919-1921”. Następnie mgr Robert Grajny zapoznał nas z tematem „Stosunek władz ZURL do społeczności polskiej Stanisławowa w latach 1918-1919”, w którym podkreślał problemy codzienne ludności cywilnej w czasie wojny-polsko ukraińskiej. Mgr Roman Czorneńkyj przedstawił natomiast oparty na ciekawych źródłach historycznych referat na temat „Obóz dla internowanych Polaków na Kosaczowie i w Kołomyi w okresie wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919”, w którym opowiedział tragiczne losy żołnierzy polskich znajdujących się w niewoli ukraińskiej w czasie wojny, pokazał również zdjęcia nieistniejących już pomników upamiętniających ofiary.
W czasie dyskusji, która nastąpiła po referatach poruszano kwestie pamięci historycznej i potrzeby uczciwego podejścia do wspólnej historii miasta oraz zaznaczano potrzebę godnego upamiętnienia zmarłych różnych narodowości, którzy spoczywają na ziemi stanisławowskiej, często bez odpowiednich tabliczek. Owocna dyskusja daje nadzieję na wspólne działania, które mogą być podjęcie przez historyków polskich i ukraińskich zainteresowanych historią Stanisławowa. Mamy nadzieję, że była to pierwsza z cyklu konferencji, które zaowocują dalszym rozwojem badań naukowych i podejmowaniem wspólnych inicjatyw przez stronę polską i ukraińską w zakresie historii naszego miasta.
Zdjęcia: Salomea Pletenicka
