Forum Młodych Polaków to bezprecedensowe wydarzenie, które już od pięciu lat skupia młodych liderów środowisk polskich, działających na rzecz rozwoju polskiej kultury, historii i tradycji w różnych zakątkach Ukrainy. Głównym celem przedsięwzięcia jest tworzenie silnej, zintegrowanej i współpracującej ze sobą wspólnoty młodych, aktywnych społecznie Polaków.
Dyrektor Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku, a zarazem pomysłodawczyni projektu Maria Osidacz, o ważności inwestowania w młode pokolenia Polaków, mieszkających na Ukrainie i roli Forum Młodych Polaków.
„Praca z młodzieżą powinna być jednym z priorytetowych kierunków działalności polskich organizacji na Ukrainie. Inwestycja i integracja młodzieży polskiego pochodzenia jest warunkiem zachowania i dalszego przekazywania następnym pokoleniom Polaków, bezcennego dorobku i osiągnięć działających na Ukrainie polskich organizacji i ich obecnych liderów. Forum powinno stać się dla młodzieży platformą integracji i stałej współpracy w zakresie aktywności społecznej, pomimo dużego terytorialnego rozproszenia. Spotykając się na Forach młodzież poznaje się, rozwija sieć kontaktów, zdobywa nową wiedzę i umiejętności niezbędne do pracy społecznej” – mówiła Maria Osidacz.
Dotychczas w Forach wzięło udział prawie 240 uczestników. Co roku na młodzież czekają ciekawe bloki tematyczne. Liderzy z różnych organizacji omawiają między innymi postawy obywatelskie Polaków na Ukrainie czy role i sposoby działania ambasadorów polskości w środowiskach lokalnych. Nie brakuje również warsztatów umiejętności interpersonalnych.
Projekt stwarza dla młodzieży szansę na nawiązanie ciekawych i potrzebnych znajomości. Podczas poprzednich edycji projektu Forumowicze mieli okazję poznać posłów Sejmu i senatorów Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przedstawicieli polskich placówek dyplomatycznych na Ukrainie czy organizacji pozarządowych Polski i Ukrainy.
Forum Młodych Polaków na Ukrainie mobilizuje oraz motywuje młodych liderów do aktywności obywatelskiej w swoich środowiskach lokalnych, a efekty pracy młodzieży stają się widoczne przy organizowanych w ich środowiskach działaniach. W ramach Forum zrealizowano już ponad 45 działań w 26 miejscowościach Ukrainy. Z każdym rokiem coraz więcej młodych osób pragnie dołączyć do ekipy forumowiczów.
W ramach V Forum Młodych Polaków na Ukrainie, które odbyło się w Odessie, uczestnikom udało się zrealizować na przełomie 2019 i 2020 roku 9 działań obejmujących 13 miejscowości. Poniżej krótko przedstawiamy poszczególne inicjatywy młodzieży.
Maraton (Bieg) Niepodległości
We wsi Bogatyrówka, obwodu zaporoskiego, członkowie Stowarzyszenia Kultury Polskiej im. św. Jana Pawła II z Zaporoża wraz z miejscowymi Polakami zorganizowali Bieg Niepodległości. Głównym celem maratonu było uczczenie Narodowego Święta Niepodległości oraz popularyzacja historii, języka i kultury polskiej.
Jednym z założeniem biegu była również integracja członków zaporoskiego stowarzyszenia z osobami polskiego pochodzenia, które mieszkają w regionie. W wydarzeniu wzięło udział 65 osób, a dystans, z którym zmierzyli się jego uczestnicy, symbolicznie stanowił 1918 metrów. Po zakończeniu biegu wszyscy wspólnie śpiewali pieśni patriotyczne, a następnie udali się na modlitwę w intencji Ojczyzny do miejscowej kaplicy pw. św. Faustyny Kowalskiej.
Warsztaty edukacyjne o wybitnych Polakach
W Ośrodku Kultury i Tradycji Polskich w Żytomierzu Forumowicze przeprowadzili wieczór literacki połączony z warsztatami o wybitnych Polakach, związanych z ich miastem. Spotkanie skierowane było do młodzieży polskiego pochodzenia, dla której inicjatywa stała się okazją do uzyskania nowej wiedzy, a także integracji.
Uczestnicy spotkania dowiedzieli się o śladach dawnej tradycji i kultury polskiej oraz wybitnych postaciach, w tym malarzach i pisarzach Żytomierszczyzny. Po przedstawieniu sylwetek regionu na uczestników czekała gra integracyjna oraz pytania, dotyczące biografii wybitnych Polaków tego regionu.
Warsztaty „Katarzynki i Andrzejki”
Kolejnym miastem, gdzie została zrealizowana inicjatywa młodych liderów to Odessa. Przedstawiciele Związku Polaków na Ukrainie Oddziału im. Adama Mickiewicza w Odessie zorganizowali warsztaty pt. „Katarzynki i Andrzejki”, podczas których młodzież wspólnie bawiła się oraz otwierała dla siebie ciekawe polskie tradycje.
Uczestnicy spotkania dowiedzieli się o wróżbach, pochodzeniu zwyczaju świątecznego Katarzynki i Andrzejków, a także o tym, jak dawniej wyglądały zabawy kawalerów w wigilię św. Katarzyny i panienek w wigilię św. Andrzeja. Warsztaty miały na celu przedstawienie młodemu pokoleniu Polaków polskich tradycji, a także rozwój zainteresowania obyczajami i obrzędowością.
Gośćmi specjalnymi spotkania byli ks. prof. dr hab. Andrzej Kryński, rektor Akademii Polonijnej w Częstochowie oraz dyrektor Instytutu Ukraińsko-Polskiego Politechniki Odeskiej prof. Ałła Denysowa, którzy aktywnie uczestniczyli w zabawie oraz integrowali się z młodzieżą.
Szkolenie z zarządzania finansami
Natomiast Forumowicze z Lwowskiego Klubu „Strefa Młodzieży” zorganizowali szkolenia z zarządzania finansami. W pierwszej części uczestniczy projektu dowiedzieli się między innymi o tym, jak poprawnie i skutecznie zarządzać finansami, jakie są mechanizmy tego, żeby pieniądze zaczęły pracować na ciebie oraz jak odkładać środki na realizację marzeń.
Druga część zajęć dotyczyła podstaw Excela. Pracując przy komputerach, pod nadzorem trenera, młodzież dowiedziała się o tym, jak działają różne formuły, o możliwościach korzystania z programu w życiu codziennym, a także o tym, jak można rozliczać finanse w Excelu, co połączyło dwie części spotkania we Lwowie.
Na zakończenie wszyscy otrzymali certyfikaty, a następnie mieli czas na podzielenie się wrażeniami oraz własnym doświadczeniem na ten temat. Udział w szkoleniu stał się dla młodych liderów okazją do pogłębienia wiedzy również w zakresie sprawozdania finansowego, co z czasem ułatwi im napisanie i realizację większych projektów.
Odszukaj Świętego Mikołaja
Przenieśmy się do Winnicy, gdzie młodzież z Centrum Rozwoju i Partnerstwa „Polonia” zorganizowała grę terenową z okazji dnia Świętego Mikołaja. We współczesnej tradycji europejskiej św. Mikołaj znany jest przede wszystkim jako wielki przyjaciel dzieci, ich opiekun i dobrodziej, który co roku obdarowuje najmłodszych wspaniałymi prezentami.
Żeby otrzymać prezenty, podzieleni na drużyny uczestnicy gry terenowej „Odszukaj Świętego Mikołaja” mieli za zadanie przejść trasę, wykonując różne ciekawe zadania. Dzieci, młodzież i dorośli śpiewali kolędy, czytali listy do Świętego, a także otwierali dla siebie piękną historię o biskupie z Miry oraz imiona Świętego Mikołaja w różnych krajach świata.
Po odnalezieniu Świętego, uczestnicy gry otrzymali nagrody, a zimne ognie i słodycze, dodawały im świątecznego humoru. Po zakończeniu gry terenowej był też czas na rozmowę ze św. Mikołajem i śpiewanie kolęd w ciepłej, rodzinnej atmosferze.
Wieczór poświęcony twórczości Olgi Tokarczuk
Kolejną inicjatywą zrealizowaną przez Forumowiczów jest wieczór poświęcony twórczości polskiej Noblistki Olgi Tokarczuk. Jej praca jest szczególnie ważna dla osób polskiego pochodzenia mieszkających na Ukrainie, gdyż poszczególne powieści pisarki związane są z Ukrainą.
Spotkanie, zorganizowane przez Kijowską Polską Młodzieżową Asocjację „Młodzi i Kreatywni”, obyło się na Kijowskim Narodowym Uniwersytecie Ekonomicznym im. Wadyma Hetmana. Uczestniczyli w nim członkowie polskich organizacji Kijowa oraz wszyscy zainteresowani polską kulturą i literaturą. Na wydarzeniu byli również obecni prezes Związku Polaków na Ukrainie Antoni Stefanowicz, redaktor naczelny gazety „Dziennik Kijowski” Stanisław Panteluk oraz tłumaczka Natalia Sydiaczenko.
Zebrani na sali dowiedzieli się o twórczym dorobku pisarki, obejrzeli fragment jej przemówienia podczas odebrania Nagrody Nobla, przeczytali opowiadania „Pasażer” i „Transfugium” z książki „Opowiadania bizarne” oraz wzięli udział w dyskusji na temat jej twórczości. Na zakończenie odbyło się losowanie upominków i książek Olgi Tokarczuk.
Spotkanie opłatkowe dla Polaków ze Zdołbunowa
W Zdołbunowie, obwodu rówieńskiego, obyło się spotkanie opłatkowe, zainicjowane przez jedną z uczestniczek Forum Młodych Polaków. Zebrani w siedzibie Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Zdołbunowskiej przedstawiciele głównie starszego pokolenia Polaków mieli okazję wspólnie kolędować oraz w miłej atmosferze spędzać ze sobą czas świąteczny.
Jak nakazuje obyczaj, spotkanie rozpoczęło się ze wspólnej modlitwy i odczytania fragmentu Pisma Świętego. Później miejscowi Polacy dzielili się opłatkiem przy świątecznym stole z tradycyjnymi potrawami wigilijnymi, składali wzajemne życzenia oraz opowiadali o świętach obchodzonych w dzieciństwie i młodości. Opowieści te przeplatały się ze śpiewaniem kolęd. Nie zabrało też czasu na deklamacje polskich poezji świątecznych.
Jak mówią organizatorzy wydarzenia, spotkanie było sentymentalne, wzruszające, ale też wesołe. Wiele wzajemnych życzeń, serdeczności, uśmiechów i podziękowań. Takie przesłanie niesie ze sobą okres bożonarodzeniowy.
Roraty dla Małych Polaków
Członkowie Klubu Polskiej Kultury im. Henryka Sienkiewicza w Energodarze zorganizowali wieczór adwentowy połączony z wyjazdem do Sanktuarium Boga Ojca Miłosiernego w Zaporożu. Dzieci, młodzież i dorośli polskiego pochodzenia poznali tradycje i zwyczaje pielęgnowane w czasie Adwentu oraz uczestniczyli we mszy świętej ku czci Najświętszej Maryi Panny, zwaną roratną. Spotkanie minęło w atmosferze przyjaźni, bliskości i wspólnoty.
Dla uczestników wydarzenia był to też początek przygotowania się do świąt Bożego Narodzenia. Od wieków Adwent jest okresem wyciszenia i oderwania się od doczesności. W dobrym przeżywaniu tego okresu pomagają dziś już zapomniane tradycje: wspólne wieczorne modlitwy, obrzędy związane z adwentowymi wieńcami, świecami i pełnieniem dobrych uczynków. O tym również przypominano członkom Klubu Polskiej Kultury. Po zakończeniu rorat, zebrani otrzymali upominki za dobre uczynki.
Droga do sukcesu polskich noblistów z literatury
Ze względu na kolejny polski sukces literacki uwieńczony Nagrodą Nobla, chodzi oczywiście o Olgę Tokarczuk, Forumowicze postanowili przypomnieć członkom swoich środowisk, organizacji i stowarzyszeń losy i drogę do sukcesu wszystkich polskich noblistów w dziedzinie literatury poprzez organizację cyklu wieczorów tematycznych.
Inicjatywa została wdrożona w Mikołajowie (Stowarzyszenie Polaków w Mikołajowie), Chmielnickim (Centrum Ukraińsko-Polskie w Chmielnickim), Dnieprze (Stowarzyszenie Polonistów Kulturalno-Edukacyjne „Krok Pierwszy”), Tłumaczu (Sobotnia Szkoła Języka Polskiego w Tłumaczu) oraz Humaniu (Stowarzyszenie Polaków w Humaniu „Ognisko”).
Uczestnikom spotkań prezentowano kluczowe informacje o biografii polskich literatów oraz ciekawostki ich życia i twórczości. Prezentacje były również uzupełnione czytaniem fragmentów utworów noblistów, a także podsumowującym testem na podstawie uzyskanych informacji. Dla zwycięzców przewidziane były nagrody i upominki.
Mikołajów (Stowarzyszenie Polaków w Mikołajowie)
Chmielnicki (Centrum Ukraińsko-Polskie w Chmielnickim)
Dniepr (Stowarzyszenie Polonistów Kulturalno-Edukacyjne „Krok Pierwszy”)
Tłumacz (Sobotnia Szkoła Języka Polskiego w Tłumaczu)
Humań (Stowarzyszenie Polaków w Humaniu „Ognisko”)
Niejednokrotnie uczestnicy Forum Młodych Polaków na Ukrainie podkreślali ważność tej inicjatywy. Jest to dla nich możliwość realizowania siebie i swoich pomysłów nie tylko w środowisku lokalnym, ale też wspólnie z zaprzyjaźnionymi, dzięki Forum, organizacjami i ludźmi. Forum łączy młodzież i uczy ją bycia świadomym obywatelem Ukrainy i, co ważne, prawdziwym patriotą Polski.
Forum dla młodych osób polskiego pochodzenia jest szansą odczuć łączność narodu polskiego poza granicami Polski i wspólnie działać w jednym kierunku, w kierunku kultywowania, rozpowszechniania i promowania polskości wszędzie tam, gdzie są Forumowicze. O tym między innymi mówiła Natalia Besarab, uczestniczka kilku edycji Forum z Enegodaru.
„Forum łączy, rozwija, daje możliwość poznawać innych ludzi. W swoim środowisku znamy się, a w grupie mieszanej poznajemy jeden drugiego od zera, nie możemy wiedzieć, kto co potrafi. Młodzież jest z różnych części Ukrainy. Forum daje nam przede wszystkim wiarę w to, że potrafimy, że możemy przejść od nieśmiałych pomysłów do konkretnych działań, że potrafimy pracować w grupach, komunikować się ze sobą, że jesteśmy wspólnotą, organizacjami, które łączy wspólna idea. Dostajemy tu taki łyk inspiracji, który przewozimy do swoich miejscowości, co jest też bardzo ważne” – dzieliła się wrażeniami Natalia Besarab.
Za kulą śnieżną – tak często nazywają Forum Młodych Polaków – spostrzegają m.in. polscy dyplomaci na Ukrainie. Zdaniem konsula Rafała Kocota, kierownika Wydziału Współpracy z Polakami na Ukrainie Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie, rola konsulatów jest taka, aby pomagać i wspierać pomysły młodych ludzi.
„Forum Młodych Polaków to budowa czegoś nowego z osób, które są zainteresowane, które chcą trochę zmienić oblicze swoich małych społeczeństw na terenie całej Ukrainy. Uczestnicy Forum organizują wydarzenia i realizują projekty. To pokazuje, że mamy młodzież, której się chce. Uczy się rzemiosła bycia i pracowania w organizacji pozarządowej, pracowania na rzecz innych w charakterze społecznym, a kolejnym etapem będzie pomoc im w znalezieniu środków na działalność. I rola placówek konsularnych jest taka, żeby pomóc im te środki znaleźć, żeby życzliwie przyglądały się aktywnościom tych młodych ludzi, żeby ten entuzjazm, ta energia budowana przez Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku (d. Stanisławowie) nie poszła na marne. To jest w skali Ukrainy unikatowy projekt. Chyba żaden inny podmiot na Ukrainie nie organizuje w ten sposób projektów dla młodych działaczy pochodzenia polskiego czy mniejszości polskiej” – mówił na jednym z Forum Rafał Kocot.
Śnieżna kula dalej się toczy… Przykładem tego są chociażby ostatnie wydarzenia w 13 miejscowościach na Ukrainie, które Państwu zaprezentowaliśmy. Nie pozwólmy się jej zatrzymać. Pomysły młodych liderów środowisk polskich zasługują na ujrzenie światła dziennego.
Opracowała: Karolina Szostak
