Przyjęcie Deklaracji Niepodległości Ukrainy (Fot. Historyczna Prawda)

24 sierpnia 2021 roku mija 30 lat od momentu kiedy Rada Najwyższa Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej przyjęła Deklarację Niepodległości Ukrainy, na mocy której powstało niezależne suwerenne państwo – Ukraina. Decyzja Rady Najwyższej przewidywała odwołanie się do opinii społeczeństwa w formie referendum. Wyznaczono je na 1 grudnia 1991 roku. Ponad 90 proc. biorących udział w głosowaniu poparło decyzję deputowanych w kwestii niepodległości.

W 1996 roku została uchwalona Konstytucja Ukrainy, która sprzyjała stabilizacji systemu politycznego młodego państwa. W tym też roku przeprowadzono reformę walutową, wprowadzono hrywnę. Gospodarka Ukrainy unormowała się do końca lat 90. XX wieku, a zaczynając od 2000 roku rozpoczął się jej rozwój.

Relacje polsko-ukraińskie na przestrzeni ostatnich 30 lat

Jako pierwsza uznała niepodległość Ukrainy Rzeczypospolita Polska, a już w maju 1992 roku między państwami został podpisany „Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy”. W ciągu kolejnych lat podpisano szereg umów i porozumień, w tym o handlu i współpracy gospodarczej oraz o współpracy wojskowej. Ponadto rząd polski ogłosił, że partnerstwo z Ukrainą jest jednym z priorytetów polskiej polityki zagranicznej.

Ważnym elementem relacji polsko-ukraińskich jest współpraca w dziedzinie kultury realizowana jest przez czynniki oficjalne takie jak Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Kultury i Turystyki Ukrainy, przedstawicielstwa dyplomatyczne oraz wyspecjalizowane w tej sferze instytucje. Jednocześnie bardzo intensywnie na podstawie porozumień bezpośrednich rozwija się polsko-ukraińska współpraca kulturalna na poziomie województw i obwodów, miast partnerskich, placówek kulturalnych, instytucji artystycznych, muzeów oraz związków i stowarzyszeń.

Renowacja fresków w dawnym kościele Jezuitów we Lwowie, obecnie garnizonowa cerkiew greckokatolicka pw. św. Piotra i Pawła (Fot. Lwowska Rada Miejska)

Jedną z najistotniejszych dziedzin polsko-ukraińskiej współpracy kulturalnej od lat pozostają działania na rzecz ratowania obiektów wspólnego dziedzictwa kulturowego. Polskie instytucje kultury, muzea, uczelnie artystyczne, związki wyznaniowe i organizacje pozarządowe angażują się nie tylko w projekty badawcze i dokumentacyjne, ale także w prace remontowe i konserwatorskie zabytków związanych ze wspólną spuścizną kulturową i historyczną Polski oraz Ukrainy.

Przemiany po 2013 roku

Po przyjęciu Deklaracji Niepodległości Ukrainy państwo wciąż było skierowane bardziej na Wschód, należało bowiem do Wspólnoty Niepodległych Państw (wielu uważało, że jest to nieco słabszy analog ZSRR), zrzeszającej państwa obszaru postradzieckiego, byłe republiki radzieckie. Dopiero rok 2013 zapoczątkował szereg poważnych zmian w kierunkach relacji międzynarodowych Ukrainy.

Ten rok stał się przełomowym dla państwa ukraińskiego. Wówczas prezydent Wiktor Janukowycz nie podpisał umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską. Skutkiem tej decyzji stały się demonstracje na terenie całej Ukrainy, z głównym ośrodkiem w Kijowie. W wyniku protestów, brutalnie tłumionych przez milicję i jednostkę specjalną Berkut, poległo ponad 100 protestujących. Wydarzenia te zapisały się w historii jako Rewolucja Godności.

Kolejnym ciosem dla Ukrainy stała się aneksja Krymu w 2014 roku, przez, odbieraną dotychczas jako bratnie państwo, Federację Rosyjską, po czym wojna na Donbasie. Na okupowanych terenach ługańskiego i donieckiego obwodów separatyści utworzyli tzw. Doniecką i Ługańską Republikę Ludową. Wojna na Wschodzie Ukrainy co raz częściej jest określana mianem zamrożonego konfliktu.

Żołnierz Sił Zbrojnych Ukrainy na Wschodzie kraju (Fot. day.kyiv.ua)

Obecnie Ukraina dąży do członkostwa w strukturach Unii Europejskiej i NATO. Kluczowymi w realizacji tych aspiracji są reformy, w tym reforma decentralizacyjna, reformy gospodarcze, reformy w dziedzinie ochrony zdrowia, edukacji czy wymiaru sprawiedliwości.

Ukraina jest członkiem różnych międzynarodowych instytucji, m.in. Organizacji Narodów Zjednoczonych, OBWE, Rady Europy Światowej Organizacji Handlu czy UNESCO. W 2016 roku Ukraina przystąpiła do Strefy Wolnego Handlu z Unią Europejską. Obywatele Ukrainy otrzymali również możliwość bezwizowego podróżowania do strefy Schengen. Natomiast w lipcu 2020 roku Ukraina wspólnie z Polską i Litwą podpisały deklarację o utworzeniu Trójkąta Lubelskiego, trójstronnej platformy, celem której jest rozwój współpracy politycznej, ekonomicznej, kulturalnej z społecznej pomiędzy państwami oraz pomoc Ukrainie w odzyskaniu integralności terytorialnej i integracji z Unią Europejską i NATO.

Obchody 30-lecia niepodległości Ukrainy

W ramach obchodów 30. rocznicy uchwalenia Deklaracji Niepodległości Ukrainy na terenie całego państwa odbywa się ponad 150 wydarzeń świątecznych. Jedno z kluczowych odbędzie się dziś, 23 sierpnia. W tym dniu zainaugurowana zostanie Platforma Krymska, która ma stanowić międzynarodową odpowiedź na trwającą od 7 lat okupację Krymu. Szczyt inauguracyjny stanie się pierwszą aktywnością platformy na najwyższym szczeblu politycznym, bowiem wystąpią na nim prezydent Ukrainy, przewodniczący Rady Najwyższej, premier, liderzy krymsko-tatarscy oraz przedstawiciele delegacji międzynarodowych.

Poza tym, w ramach obchodów, na głównej ulicy Kijowa odbędzie się świąteczny marsz Sił Zbrojnych Ukrainy. Zaplanowane są wydarzenia z udziałem przedstawicieli i sprzętu wszystkich sił sektora bezpieczeństwa i obrony Ukrainy oraz państw partnerskich.

Zwieńczeniem obchodów rocznicowych stanie się show „Niezależność w naszym DNA. Dzień niepodległości państwa”, w którym wezmą udział gwiazdy estradowe, artyści opery i baletu oraz orkiestra symfoniczna. Wybrzmią tradycyjne utwory, które są spuścizną przeszłych pokoleń oraz współczesne przeboje. Nie zabraknie też numerów tanecznych oraz drone light show.

Opr. Danuta Stefanko