Wystąpienie na konferencji „Stanisławów i Ziemia Stanisławowska” (Fot. Danuta Stefanko)

Dobiegła końca szósta Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w polskiej i ukraińskiej przestrzeni historycznej”, która odbywała się w dniach 10-12 września 2021 roku w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku. Podejmowane tematy pozwoliły polskim i ukraińskim naukowcom na wspólną dyskusję wokół stanu badań dotyczących Stanisławowa i Ziemi Stanisławowskiej prowadzonych w ośrodkach naukowych Polski i Ukrainy.

„Ta konferencja ma za zadanie w sposób metodologiczny odpowiedzieć na pytanie, jaki jest stan przygotowań, badań, żeby można było podjąć się napisania monografii historii Stanisławowa. Jest to zadanie niesamowicie trudne i bardzo złożone, tym bardziej, że ma to być projekt polsko-ukraiński. Swoje teksty i wyniki badań mają przedłożyć naukowcy ukraińscy i polscy. Dwa społeczeństwa mają się ze sobą spotkać w jakimś punkcie, żeby pokazać zarówno historię z XVII wieku, jak i niezmiernie trudną, skomplikowaną historię XX wieku, II wojny światowej” – powiedział dr Mariusz Kardas z Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni.

W tegorocznej konferencji wzięło udział ponad czterdziestu polskich i ukraińskich naukowców, historyków oraz krajoznawców, którzy na co dzień badają historię Stanisławowa i Ziemi Stanisławowskiej w cezurze czasowej od momentu założenia miasta do współczesności. Podstawą tematyczną od lat pozostaje aspekt współistnienia i współpracy pomiędzy społecznościami, które zamieszkiwały ten obszar od XVII do końca XX wieku.

„Jest to bardzo ciekawy lokalno-historyczny projekt, ważny z punktu badania tradycji współpracy polskiej i ukraińskiej ludności oraz innych narodowości na tych terenach po to, żeby zrozumieć, że wspólne życie, współpraca, wspólne kulturowe, polityczne czy gospodarcze dziedzictwo mają swoją ciągłość nawet na przestrzeni wieków. Mamy możliwość poprzez konkretne tematy, poprzez nasze niewielkie środowisko akademickie stymulować zainteresowanie badaniem tych tematów” – powiedział prof. Ołeh Żernoklejew, doktor nauk historycznych z Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka.

Uczestnicy konferencji „Stanisławów i Ziemia Stanisławowska” (Fot. Danuta Stefanko)

Tematyka konferencji jest zróżnicowana. Co roku prelegenci z różnych miejscowości Polski i Ukrainy prezentują referaty dotyczące polityki, wojskowości, gospodarki, administracji czy religii dawnego Stanisławowa i Ziemi Stanisławowskiej. Nie mniej istotna jest również szeroko pojęta kultura, gdyż miasto od zarania swoich dziejów było wielonarodowościowym, stąd też wielokulturowym.

„Temat mojego referatu to wizja stosunków polsko-ukraińskich oczyma działaczy kultury muzycznej diaspory ukraińskiej, pochodzących z Ziemi Stanisławowskiej. Ten temat mnie zainteresował, ponieważ wybitnych ukraińskich śpiewaków, muzyków czy historyków sztuki, takich jak Ira Małaniuk, Mychajło Hołynskyj, Myrosław Antonowycz czy Wasyl Wytwyckyj łączy to, że byli uczniami polskich pedagogów. W warunkach międzywojnia Ukraińcy nie mieli własnych instytucji muzycznych i byli zmuszeni uczyć się w polskich ośrodkach naukowych. To, że stali się znanymi i wybitnymi osobowościami jest wielką zasługą polskich opiekunów naukowych” – mówiła prof. Hanna Karaś, doktor historii sztuki z Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego.

Tegoroczna Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Stanisławów i Ziemia Stanisławowska” odbyła się w formie hybrydowej. Część prelegentów była obecna na sali Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego, natomiast inna część uczestników brała udział w konferencji online. W ciągu dwóch dni naukowcy rozmawiali o mieście i jego mieszkańcach przed 1920 rokiem, wygłaszali referaty o okresie międzywojennym (1920-1939), omówili Stanisławów w kleszczach totalitaryzmów (1939-1944), a także poruszyli wątki Stanisława i Iwano-Frankiwska w Związku Sowieckim oraz niepodległej Ukrainie.

„Ta konferencja jest unikatowym projektem, który pozwala na pogłębianie badań czy też wymianę poglądów na temat stanu badań nad tym terenem przez polskich i ukraińskich naukowców. Referaty, często dotyczące jednego zagadnienia, są prezentowane z dwóch stron. W mojej ocenie jest to znakomite pole do budowania dialogu polskich i ukraińskich historyków. Dzięki temu przedsięwzięciu możemy zebrać i poszerzyć naszą wiedzę o dawnym województwie stanisławowskim, o Stanisławowie” – powiedział konsul Rafał Kocot, kierownik Wydziału Polonii Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie.

Wystąpienie online na konferencji „Stanisławów i Ziemia Stanisławowska” (Fot. Danuta Stefanko)

Ideą przewodnią realizacji konferencji jest promocja historii miasta i związanego z nim terenu, w całej jego przestrzeni historycznej w aspekcie współpracy między narodami. Organizatorzy konferencji chcą inicjować nowe i kontynuować dotychczas prowadzone badania naukowe, mające upowszechniać wielonarodowościową historię Stanisławowa oraz całego regionu. Może to być pomocne dla tworzenia płaszczyzny współpracy międzynarodowej w dniu dzisiejszym oraz w przyszłości.

„Żeby móc się przyjaźnić trzeba się rozumieć, żeby się rozumieć trzeba ze sobą rozmawiać, a żeby rozmawiać trzeba się spotykać. Dzięki tej konferencji zaczynamy ze sobą rozmawiać, zawieramy przyjaźnie, zaczynamy się rozumieć. Czasem są to trudniejsze epizody historii, czasem te lepsze, bo mówimy i o tym, co nas łączy, i o tym, co nas czasami dzieli, ale w pokojowej, przyjaznej atmosferze. Temu służy ta konferencja. W Iwano-Frankiwsku jest naprawdę świetny grunt do współpracy. Tutaj wszyscy są otwarci, chcą rozmawiać” – powiedział dr hab. Adam Ostanek, profesor Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.

W ramach VI. Międzynarodowej Konferencji Historycznej „Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w polskiej i ukraińskiej przestrzeni historycznej” naukowcy z Polski oraz Ukrainy dołączyli również do uroczystych obchodów 80. rocznicy zagłady przez hitlerowców polskiej inteligencji Stanisławowa w Czarnym Lesie.

Konferencja została zorganizowana przez Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku, Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka, Wojskową Akademię Techniczną w Warszawie i Akademię Marynarki Wojennej w Gdyni we współpracy z Biblioteką Naukową Przykarpackiego Uniwersytetu. Inicjatywa została wsparta przez Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie.

Tekst: Danuta Stefanko

Programy radia CKPiDE:

Zdjęcia: Danuta Stefanko