Prezydium spotkania finałowego w Centrum Kultury Polskiej (Fot. Danuta Stefanko)
Dobiegł końca Ogólnoukraiński Akademicki Konkurs Tłumaczeniowy Noc Tłumaczy, organizowany przez Katedrę Języków Słowiańskich Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka oraz Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku, dawnym Stanisławowie. Spotkanie podsumowujące inicjatywę odbyło się 15 października 2021 roku.
Konkurs miał na celu popularyzację literatury polskiej, rozwój kompetencji tłumaczeniowych studentów w zakresie przekładu literackiego, wsparcie młodych talentów oraz integrację środowiska polonistycznego na Ukrainie. W tym roku wśród utworów wybranych do tłumaczenia znalazły się teksty Cypriana Kamila Norwida, Jana Pawła II, Tadeusza Różewicza oraz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.
„Zainteresował mnie ten Konkurs i postanowiłam spróbować. Najciekawsze były dla mnie teksty literackie różnych autorów oraz ich wybór. Najbardziej mi się spodobał utwór Cypriana Kamila Norwida „W Weronie”, więc zdecydowałam się na jego tłumaczenie. To była moja pierwsza próba tłumaczenia, było trochę trudno, bo nie wiedziałam, czy dobrze tłumaczę, ale jakoś sobie poradziłam” – powiedziała Złata Hawryłko, uczestniczka Nocy Tłumaczy, studentka Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego.
W konkursie wzięło udział 60 studentów z 20 uczelni z różnych zakątków Ukrainy, w tym z Kijowa, Lwowa, Zaporoża, Doniecka, Charkowa, Kamieńca Podolskiego, Winnicy, Chmielnickiego, Łucka oraz Iwano-Frankiwska. Były to zarówno osoby, które dopiero rozpoczęły studia, jak i absolwenci studiów licencjackich i magisterskich, studiujący polonistykę, lingwistykę stosowaną czy slawistykę.
Uczestnicy spotkania podsumowującego Noc Tłumaczy (Fot. Danuta Stefanko)
„Każdy z wybranych poetów jest wybitny, wyjątkowy i mówi innym głosem. To daje możliwość odnalezienia się uczestnikom Konkursu, młodym adeptom sztuki tłumaczeniowej, bo trzeba być trochę też poetą i wybierać taką stylistykę, taką twórczość, którą rozumiemy, z którą się poniekąd utożsamiamy, żeby zrobić dobre tłumaczenie. W tym Konkursie nie chodzi o bycie zwycięzcą, ale o osobiste spotkanie z autorem, który coś kiedyś napisał, a my dzisiaj to czytamy i próbujemy przenieść z jednej kultury na drugą, ale tak naprawdę to jest przeniesienie z jednej duszy, z jednego umysłu do drugiej duszy, drugiego umysłu” – powiedziała Samanta Busiło, lektorka języka polskiego na Uniwersytecie Przykarpackim z delegatury Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, pomysłodawczyni wydarzenia.
Spotkanie podsumowujące Konkurs odbyło się offline w Centrum Kultury Polskiej oraz online na platformie Uniwersytetu Przykarpackiego. Uczestniczyła w nim online m.in. konsul generalna Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie Eliza Dzwonkiewicz. Lwowska placówka dyplomatyczna objęła wydarzenie swoim honorowym patronatem.
„W poezji jest pewien paradoks, bo ma być ona bardzo osobista i bardzo intymna, a z drugiej strony też uniwersalna, tak, żeby inni ludzie mogli zrozumieć to, co chcemy wypowiedzieć, jak chcemy się wypowiedzieć. Dla tłumaczy poezji to jest szczególne wyzwanie, ponieważ oprócz tego, że trzeba bardzo indywidualnie zinterpretować dany utwór czy utwory konkretnego poety, dodatkowo trzeba osadzić to w kodzie kulturowym danego kraju. Zaproponowani przez organizatorów poeci polscy doskonale przedstawiają i oddają kod kulturowy Polski” – powiedziała Eliza Dzwonkiewicz.
Na początku spotkania odbyła się dyskusja dotycząca znaczenia i roli poezji, a także ciekawostek jej tłumaczenia. Później uczestnikom i gościom przedstawiono recytacje wybranych poezji oraz ich autorskie tłumaczenia. Spotkanie zakończyło się ogłoszeniem wyników Konkursu oraz wręczeniem nagród.
Rozmowa z Natalią Tkaczyk, jurorką Nocy Tłumaczy (Fot. Danuta Stefanko)
„Osoba, która tłumaczy ma zdawać sobie sprawę, że tłumaczenie nie jest sumą przetłumaczonych słów. My musimy najpierw dla siebie wytłumaczyć, o co chodzi, zinterpretować wiersz, a później przetłumaczyć na inny język. Bardzo jest ważne oddać duch i styl autora. Dobra poezja nie ma w sobie nic zbędnego, tam wszystko jest tak uszczelnione, że przy tłumaczeniu nie wolno ani wyrzucić czegoś, ani dodać od siebie, bo to zupełnie zaburza całą strukturę i cały świat wiersza” – powiedziała Natalia Tkaczyk, poetka, tłumaczka, redaktorka literacka oraz jurorka Nocy Tłumaczy.
Najpopularniejszymi wyborami uczestników Konkursu stały się wiersze: Cypriana Kamila Norwida „W Weronie”, Karola Wojtyły, a późniejszego Papieża Jana Pawła II „*** (Miłość mi wszystko wyjaśniła...)” oraz „Reedukacja” Tadeusza Różewicza. Część przetłumaczonych utworów w wykonaniu autorów organizatorzy udostępnią w sieci.
„Chciałbym podziękować uczestnikom za tę pracę, której się podjęli, za to, że czytali poezję polską i próbowali donieść do czytelnika ukraińskiego polskie teksty i polską kulturę w tych tekstach. Tłumaczenie jest możliwością dać autorowi inne życie, inny wymiar życia, bo autor tkwi w swoim języku, w swoim utworze, a kiedy tłumaczysz jego utwory na inne języki, to po prostu jesteś, powiedziałbym, przewodnikiem tego autora przez inne kultury, inne języki i oczy czytelników” – mówił Wołodymyr Harmatiuk, jeden z jurorów Konkursu, poeta, tłumacz, dziennikarz.
Ogólnoukraiński Akademicki Konkurs Tłumaczeniowy Noc Tłumaczy został sfinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za granicą 2021 za pośrednictwem Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie.
Tekst: Danuta Stefanko
Program Radia CKPiDE:
Zdjęcia: Danuta Stefanko
