Aleksander Lesser „Kopernik na łożu śmierci” (Fot. historia.org.pl)
Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię – polskie go wydało plemię. Mikołaj Kopernik jest jednym z najwybitniejszych Polaków na świecie. Był człowiekiem wszechstronnie wykształconym. Interesował się nie tylko astronomią i matematyką, lecz także prawem, ekonomią, geografią i sztuką. Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2023 rokiem Mikołaja Kopernika, gdyż przypada w nim 550. rocznica z dnia jego urodzin i 480. rocznica z dnia śmierci. Zatem zapraszamy do zapoznania się z życiorysem wybitnego Polaka.
Dzieciństwo i edukacja Mikołaja Kopernika
Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, który znajdował się wówczas w składzie państwa polskiego. Był synem kupca krakowskiego Mikołaja i Barbary z rodziny Watzenrode. Ojciec przyszłego astronoma zmarł, gdy chłopiec miał 10 lat. Rodziną zaopiekował się brat matki Mikołaja Kopernika, Łukasz Watzenrode, przyszły biskup warmiński. Zapewnił siostrzeńcowi najlepsze wykształcenie, widząc w nim pomocnika i godnego następcę.
O obrotach sfer niebieskich (Fot. Biblioteka Jagiellońska)
W latach 1491-1495 Mikołaj Kopernik studiował na kierunku matematyczno-przyrodniczym ówczesnej Akademii Krakowskiej (obecnie Uniwersytet Jagielloński). Kontynuował studia we Włoszech. W Bolonii poznawał prawo i astronomię. Z perspektywy wuja, który w 1489 roku został biskupem warmińskim, najważniejsze było prawo kanoniczne. W 1497 roku zapewnił siostrzeńcowi funkcję kanonika warmińskiej kapituły katedralnej. Mikołaj Kopernik nie posiadał święceń kapłańskich, ale był uznawany za osobę duchowną.
W 1501 roku zaczął studiować medycynę i filologię grecką w Padwie, a dwa lata później obronił doktorat z prawa kanonicznego w Ferrarze. Znał biegle język niemiecki i łaciński. Po ukończeniu studiów powrócił do Warmii, gdzie pełnił funkcję sekretarza i lekarza biskupa Łukasza Watzenrode. Z tego też powodu nie miał czasu na pogłębianie wiedzy astronomicznej. Po śmierci krewnego objął posadę kanonika przy katedrze we Fromborku, z którym był związany do końca życia.
Praca naukowa Mikołaja Kopernika
Istotne miejsce w światowej historii zapewniły Mikołajowi Kopernikowi obserwacje astronomiczne. Jeszcze podczas pobytu we Włoszech wiele czasu poświęcał na samodzielne badania. Około 1509 roku opracował pierwsze zarysy swojej teorii heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, zgodnie z którą to właśnie Ziemia okrąża Słońce. Dotychczas panowała koncepcja systemu geocentrycznego, opracowana przez Ptolemeusza, zgodnie z którą to Ziemia znajdowała się w centrum Wszechświata.
Jan Matejko „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” (Fot. historia.org.pl)
Chcąc uporządkować swoje przemyślenia, Mikołaj Kopernik postanowił opracować dzieło, które stało się pierwszym zapisem podstawowych zasad jego teorii. Nieduży tekst, nazwany „Commentariolus” („Komentarzyk”) stał się fundamentem pod najważniejsze dzieło Mikołaja Kopernika: „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”).
Rewolucyjny wpływ teorii Mikołaja Kopernika
Mikołaj Kopernik długo się zastanawiał czy publikować swoją najsłynniejszą pracę, którą ukończył w 1530 roku. Światło dzienne ujrzała dopiero w marcu 1543, dwa miesiące przed śmiercią naukowcy. Za czasów Mikołaja Kopernika technika nie pozwalała na dostarczenie przekonujących dowodów słuszności jego idei. Mimo że teoria heliocentryczna nie została początkowo przyjęta, to wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce Ziemi i człowieka we Wszechświecie. Zapoczątkowała tak zwaną rewolucję kopernikańską.
Heliocentryzm, grafika z dzieła Harmonia Macrocosmica, 1660 r. (Fot. Andreas Cellarius / Wikipedia)
W 1616 roku kościół katolicki umieścił pracę Mikołaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich” na swoim indeksie ksiąg zakazanych, gdzie znajdowała się ponad 200 lat. Mimo to już w XVII wieku dzięki badaniom Galileusza i Johannesa Keplera oraz zastosowaniu teleskopu do obserwacji nieba teoria heliocentryczna zaczęła zyskiwać na znaczeniu. Kolejne wieki i eksperymenty przyniosły dowody słuszności koncepcji Mikołaja Kopernika.
Opr. na podst. historia.org.pl, dzieje.pl, ciekawostkihistoryczne.pl
