Fot. Marek Borawski / KPRP

56 delegacji państwowych i organizacji międzynarodowych, przedstawiciele Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, NATO, ONZ i UNESCO oraz – przede wszystkim – 50 ocalałych z Holokaustu wzięło udział w obchodach 80. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

27 stycznia to również Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Został on ustanowiony w 2005 r. przez Zgromadzenie Narodowe ONZ dla uczczenia pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego zamordowanych przez Niemców podczas II wojny światowej.


Ocalali z Auschwitz – świadkowie historii

Wszystkich zebranych gości przed Bramą Śmierci byłego obozu Birkenau powitał Ocalały z Auschwitz Marian Turski, który jest także członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Marian Turski urodził się 26 czerwca 1926 r. jako Mosze Turbowicz w Druskiennikach. Podczas II wojny światowej został przesiedlony do getta łódzkiego, a następnie deportowany do obozu Auschwitz. W styczniu 1945 r. został ewakuowany w „marszu śmierci” do obozu Buchenwald.

„Jest rzeczą zrozumiałą, nawet oczywistą, że ludzie, media do nas się zwracają, do tych, którzy ocaleli, abyśmy podzielili się z nimi wspomnieniami. Ale nas była zawsze maleńka mniejszość… Nas, którzy przeszliśmy w swoim czasie pozytywne selekcje, już było bardzo, bardzo niewielu. A tych, którzy doczekali wolności niewiele, zupełnie niewiele. A teraz została tylko garstka. Dlatego sądzę, że nasze myśli powinniśmy skierować ku olbrzymiej większości, ku tym milionom ofiar, które nigdy nam nie powiedzą, co przeżywały, co czuły, ponieważ pochłonęła je Zagłada…” – mówił Marian Turski.

Fot. Marek Borawski / KPRP

Główne wystąpienia w dniu rocznicy wygłosili Ocalali: Janina Iwańska, Tova Friedman i Leon Weintraub.

Janina Iwańska urodziła się 12 czerwca 1930 r. w Warszawie. Do Auschwitz Niemcy deportowali ją z Powstania Warszawskiego. Była bez rodziców. W obozie Niemcy więzili ją aż do jego ewakuacji w styczniu 1945 r. W Marszu Śmierci przeszła w kolumnie z innymi więźniami do Wodzisławia, a stamtąd przewieziono ją otwartymi wagonami przy trzaskającym mrozie do KL Ravensbrück. Potem została przetransportowana do Neustadt-Glewe, gdzie 2 maja doczekała wyzwolenia.

Tova Friedman (z domu Grossman), urodziła się 7 września w 1938 r. w Gdyni. Podczas okupacji niemieckiej została umieszczona z rodzicami w getcie w Tomaszowie Mazowieckim, a następnie – w obozie pracy w Starachowicach, skąd w połowie 1944 r. deportowano ją wraz z matką do obozu Auschwitz. Została wyzwolona 27 stycznia 1945 r.

Leon Weintraub urodził się 1 stycznia 1926 r. w Łodzi. W czasie wojny on i jego rodzina zostali zamknięci w getcie Litzmannstadt, a stamtąd w sierpniu 1944 r. zostali oni deportowani do Auschwitz, gdzie Leon został oddzielony od pozostałych członków rodziny. Po kilku tygodniach został przeniesiony do Głuszyc, a następnie do obozu Dörnhau i kolejnych obozów pracy.

„Kiedy byłam bita przez strażnika za wiercenie się podczas trzygodzinnego apelu, spojrzałam w oczy mojej matki, które w milczeniu błagały mnie: „Poczekaj jeszcze, nie płacz”. I pamiętam, że pomyślałam: „Nigdy nie dam im poznać, jaki zadają mi ból”. Jestem pewna, że wielu z was, którzy tu siedzicie, podczas swojego pobytu w Auschwitz również doświadczało, że całe wasze jestestwo się buntowało, ale czuliście się bezradni, porzuceni, a nawet zrezygnowani” – powiedziała Tova Friedman.


Honorowy Patronat Prezydenta RP

Uroczystości w Oświęcimiu (woj. małopolskie) rozpoczęły się od złożenia przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę oraz Ocalałych wieńców i świec przed Ścianą Śmierci na terenie byłego obozu Auschwitz I.

Fot. Marek Borawski / KPRP

„Obozy takie, jak Auschwitz zostały zbudowane, by realizować zagładę narodu żydowskiego. Taki był zbrodniczy plan Hitlera, plan nazistowskich Niemców. Upamiętniamy tych wszystkich, którzy zostali pomordowani w czasie Holokaustu, także ponad trzy miliony obywateli polskich narodowości żydowskiej, którzy zostali w czasie II wojny światowej zabici” – podkreślił Andrzej Duda, który objął wydarzenie Honorowym Patronatem.

W dniu obchodów, 27 stycznia 2025 r., krótkie wizyty w Miejscu Pamięci i Muzeum Auschwitz odbyli m.in. Król Zjednoczonego Królestwa Karol III, Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier i Kanclerz Olaf Scholz, Prezydent Francji Emmanuel Macron, Prezydent Szwajcarii Karin Keller-Sutter, Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, Premier Kanady Justin Trudeau oraz przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola.


Historia wyzwolenia obozu Oświęcim-Brzezinka

Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady Oświęcim-Brzezinka powstał w wyniku tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. W ciągu 5 lat zanotowano ponad milion ofiar zamordowanych, głównie Żydów i Polaków.

Fot. Marek Borawski / KPRP

W styczniu 1945 r., kiedy naziści byli zmuszeni do wycofania się z Polski, byli oni świadomi ciężaru swoich uczynków. Żeby uniknąć odpowiedzialności, zrównali oni znaczną część obozu z ziemią, i zabrali wszystkich więźniów zdolnych do marszu jako jeńców. Dnia 27 stycznia 1945 r., sowieccy żołnierze dotarli do Oświęcimia i wyzwolili cały obóz. Więźniowie zostali zastani w okropnych warunkach, na granicy życia i śmierci.

Po zakończeniu II Wojny Światowej rząd Polski podjął się zadania ochrony dawnego terenu KL Auschwitz i Auschwitz II-Birkenau jako muzeum i miejsce pamięci o Holokauście.

Opracował: Artur Sojka

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Up