Fot. foto-kurier.pl

W roku bieżącym przypada 100. rocznica urodzin oraz 25. rocznica śmierci jednego z najwybitniejszych polskich twórców filmowych Wojciecha Jerzego Hasa. Reżyser, scenarzysta oraz wieloletni wykładowca. Jego dorobek znany jest miłośnikom kina na całym świecie, toteż zapraszamy do zapoznania się z jego krótkim życiorysem.

Wojciech Jerzy Has urodził się 1 kwietnia 1925 roku w Krakowie. W okresie okupacji niemieckiej studiował w rodzinnym mieście w Szkole Handlowej, a później w Szkole Przemysłu Artystycznego, która była de facto zakonspirowaną Akademią Sztuk Pięknych. W 1946 ukończył też roczny Kurs Przysposobienia Filmowego, po czym podjął pracę w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Już w 1947 debiutował średniometrażowym obrazem fabularnym pt. „Harmonia”.

W latach 1951-1956 pracował w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, realizując filmy oświatowe i dokumentalne. Od 1957 realizował pełnometrażowe filmy fabularne. Dorobek Wojciecha Jerzego Hasa jest imponujący, a jego dzieła znane są miłośnikom kina na całym świecie. „Pożegnania”, „Jak być kochaną”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Lalka” i „Sanatorium pod klepsydrą” wpisały się na stałe w historię kinematografii.

Fot. Witold Rozmysłowicz / PAP / Centralna Agencja Fotograficzna

„Moje kino, narracja filmowa ma charakter wizualny, jej punktem wyjścia jest zawsze literatura. Operowanie czasem. Skróty czasowe. Skoki w czasie. Jego boczne odnogi i różne warstwy. Domeną malarstwa jest przestrzeń, domeną literatury i filmu – czas. Igraszki z czasem uruchamiają wyobraźnię filmowego odbiorcy. Podstawowy dla mnie temat kina to temat wędrówki” – wspominał reżyser.

Właściwie w każdym filmie pracował nad wykreowaniem własnego świata. Losy bohaterów i problemy zawsze miały znaczenie drugorzędne, ważna była kreacja filmowej rzeczywistości, nagromadzenie dziwnych przedmiotów, wędrówka po meandrach czasu, rytm narracji, wszystko składające się na plastyczność obrazu. Ze względu na wyjątkowość języka filmowego, jakim operował, nazywany jest często wizjonerem polskiego kina.

W 1964 roku Wojciech Jerzy Has zrealizował „Rękopis znaleziony w Saragossie”. Literackim pierwowzorem była powieść osiemnastowiecznego pisarza, Jana Potockiego. Po latach wybitni amerykańscy reżyserzy Martin Scorsese i Francis Ford Coppola wskazali, że film tego wybitnego Polaka należy do ich ulubionych dzieł klasycznej, światowej kinematografii.

Fot. Tadeusz Kubiak / Fototeka FINA

„Film ten, mimo zakazu władz komunistycznych, został wysłany przez reżysera do Cannes w puszkach z fałszywymi napisami. W konsekwencji Wojciech Jerzy Has dostał zakaz kręcenia filmów przez następne osiem lat” – podaje Muzeum Kinematografii.

Był wykładowcą łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera. W latach 1989-1990 był dziekanem wydziału reżyserskiego, po czym w ciągu sześciu lat pełnił funkcję rektora uczelni. W 1998 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za osiągnięcia w działalności artystycznej i zasługi w pracy dydaktycznej. Zmarł w 2000 roku w Łodzi.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2025 rokiem Wojciecha Jerzego Hasa, który na trwałe wpisał się w polską i światową kinematografię. Podkreślono, że tworzył filmy arcypolskie i sięgał po najwybitniejsze, choć często zapomniane, dzieła ojczystej literatury, ale Polskę widział jako tygiel wielu kultur, języków, doświadczeń historycznych i artystycznych ekspresji.

Źródło: dzieje.pl, culture.pl