Fot. Jan Bebel / Forum

Czesław Niemen był jednym z najpopularniejszych, najbardziej rozpoznawalnych, a jednocześnie najbardziej oryginalnych twórców polskiej muzyki popularnej XX wieku. W roku 2024 mija 85. rocznica z dnia jego urodzin oraz 20. rocznica z dnia śmierci. Zapraszamy zatem zapoznać się z życiorysem i twórczością Czesława Niemena.

Dzieciństwo wybitnego muzyka

Urodził się 16 lutego 1939 roku jako Czesław Wydrzycki w Starych Wasiliszkach koło Grodna, na dzisiejszej Białorusi. Cała jego rodzina była bardzo muzykalna. Ojciec grał w zespole muzycznym założonym przed wojną w miejscowym domu kultury, a sam Czesław wspólnie z matką i siostrami śpiewał w chórze kościelnym. W latach 1953-1954 był uczniem szkoły muzycznej w Grodnie.

Chodził do rosyjskiej szkoły, a języka polskiego uczył się z książek, które miał w domu. Uwielbiał poezję, w szczególności Lermontowa, Puszkina, Norwida, Mickiewicza, Herberta. Jak wspominał, śpiewał bardzo dużo rosyjskich, białoruskich i ukraińskich piosenek.

Po przesiedleniu w latach 50. rodziny Wydrzyckich w granice powojennej Polski, rozpoczął naukę w średniej szkole muzycznej w Gdańsku, jednocześnie występując w studenckich kabaretach i klubach, wykonując popularne przeboje przy akompaniamencie akustycznej gitary. W 1962 roku został wyróżniony na Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie. Jesienią tego roku zaczął używać artystycznego pseudonimu, z czasem oficjalnie przyjmując nazwisko Niemen.

Fot. Stefan Kraszewski / PAP

Twórczość Czesława Niemena

Do 1967 roku był członkiem Niebiesko-Czarnych, później kierował własnymi zespołami: Akwarele, Niemen-Enigmatic oraz Grupa Niemen. Występował również jako solista. Przełomowym momentem w karierze Czesława Niemena był występ z Akwarelami na V Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Za utwór „Dziwny jest ten świat” został uhonorowany nagrodą specjalną Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji.

Zaczynając od prostych piosenek w stylu pop, szybko zwrócił się w kierunku rozbudowanych kompozycji wykorzystujących elementy jazzu i muzyki awangardowej. Charyzmatyczny wokalista obdarzony wyjątkowym głosem, był także jednym z pierwszych w Polsce muzyków wykorzystujących na dużą skalę instrumenty elektroniczne.

Tworzył również muzykę teatralną i filmową, między innymi do filmu „Wesele” Andrzeja Wajdy. W swoich utworach wykorzystywał teksty Cypriana Kamila Norwida, Adama Asnyka i Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Do jego największych przebojów należą piosenki: „Czy mnie jeszcze pamiętasz”, „Pod papugami” oraz „Sen o Warszawie”.

„Sen o Warszawie” w wykonaniu młodzieży z Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego

Oprócz muzyki Czesław Niemen tworzył też prace plastyczne. Rysował od dziecka, później szczególnie zainteresowała go grafika komputerowa. W ostatnich latach artysta skoncentrował się na pracy we własnym studiu muzycznym.

Czesław Niemen był wielokrotnie wyróżniany. W 1974 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. W latach 1964-1980 był uznawany za najpopularniejszego i najlepszego wokalistę w kraju w ankietach pism muzycznych „Jazz” i „Non Stop”. W 1999 roku został wybrany wykonawcą wszechczasów w plebiscycie „Polityki”.

Czesław Niemen przez ostatnie lata życia zmagał się z chorobą nowotworową. Zmarł 17 stycznia 2004 roku. Urna z jego prochami złożona została na warszawskich Powązkach podczas ceremonii, która zgromadziła kilka tysięcy fanów i wielu zaprzyjaźnionych muzyków.

Opr. na podst. dzieje.pl, culture.pl, polskieradio.pl