Ogólne priorytety Unii Europejskiej (UE) ustala Rada Europejska, na posiedzeniach której zbierają się przywódcy Unii Europejskiej i jej państw członkowskich. Wybierani w bezpośrednich wyborach europosłowie reprezentują obywateli europejskich na forum Parlamentu Europejskiego. Interesy całej UE chroni Komisja Europejska – jej członków wyznaczają rządy krajowe. Rządy państw UE bronią interesów krajowych w Radzie Unii Europejskiej (zwanej także Radą Ministrów).

Rada Europejska określa ogólny kierunek polityki UE. Nie jest jednak uprawniona do uchwalania prawa. Jej pracami kieruje przewodniczący Rady, a w jej skład wchodzą szefowie państw i rządów oraz przewodniczący Komisji. Rada odbywa posiedzenia przynajmniej co pół roku, trwają one kilka dni.

W procesie stanowienia prawa UE uczestniczą trzy główne instytucje:

• Parlament Europejski, który reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bezpośrednio wybierany;
• Rada Unii Europejskiej, która reprezentuje rządy państw członkowskich. Pracom Rady przewodniczą kolejno poszczególne kraje UE w ramach tzw. „prezydencji”;
• Komisja Europejska, która reprezentuje interesy całej Unii.

Te trzy instytucje w ramach „zwykłej procedury ustawodawczej” (dawna „współdecyzja”) wspólnie kształtują politykę i stanowią prawo obowiązujące w całej UE. Z reguły to Komisja proponuje nowe akty prawne, a Parlament i Rada je przyjmują. Komisja i państwa członkowskie odpowiadają potem za ich wdrażanie, zaś sama Komisja czuwa nad ich właściwym stosowaniem i implementacją.

W strukturze insytucjonalnej UE ważną rolę odgrywają dwie inne instytucje:

• Trybunał Sprawiedliwości – stoi na straży stosowania prawa europejskiego;
• Trybunał Obrachunkowy – kontroluje finansowanie działań Unii.

Uprawnienia i obowiązki wszystkich tych instytucji określono w traktatach, które stanowią podstawę wszystkich działań UE. W traktatach określono również zasady i procedury, które instytucje UE zobowiązały się w nich przestrzegać. Treść traktatów uzgadniają prezydenci lub premierzy wszystkich państw UE, a ich ratyfikacji dokonują parlamenty krajowe.

Unia Europejska posiada szereg innych, wyspecjalizowanych instytucji i organów międzyinstytucjonalnych:

• Europejski Bank Centralny – odpowiada za europejską politykę pieniężną;
• Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) – wspiera Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, ktróry przewodniczy na posiedzeniach Rady do Spraw Zagranicznych oraz kieruje wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, czuwając przy tym nad spójnością i koordynacją działań zewnętrznych UE;
• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny – reprezentuje społeczeństwo obywatelskie, pracodawców i pracowników;
• Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne;
• Europejski Bank Inwestycyjny – finansuje projekty inwestycyjne UE i wspiera małe przedsiębiorstwa poprzez Europejski Fundusz Inwestycyjny;
• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich – bada skargi dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE;
• Europejski Inspektor Ochrony Danych – odpowiada za ochronę danych osobowych obywateli;
• Urząd Publikacji – publikuje informacje o UE;
• Europejski Urząd Doboru Kadr – zajmuje się rekrutacją pracowników do instytucji i innych organów UE;
• Europejska Szkoła Administracji – zapewnia specjalistyczne szkolenia dla pracowników UE;
• szereg wyspecjalizowanych agencji i zdecentralizowanych organów wypełnia wiele różnych zadań technicznych, naukowych i zarządczych.