Kornel Makuszyński (Fot. Polona / domena publiczna)
Kornel Makuszyński jest jednym z najpopularniejszych polskich pisarzy dwudziestolecia międzywojennego. Zasłynął z powieści dziecięcych i młodzieżowych, które charakteryzują wyjątkowe poczucie humoru, serdeczność i bezgraniczny optymizm. W roku bieżącym mija 70. rocznica z dnia śmierci pisarza, a więc zachęcamy do przeczytania jego życiorysu.
Dzieciństwo i młodość Kornela Makuszyńskiego
Kornel Makuszyński przyszedł na świat 8 stycznia 1884 roku w Stryju w rodzinie Edwarda Makuszyńskiego, emerytowanego pułkownika wojsk austriackich, urzędnika galicyjskiego, i Julii z Ogonowskich. Był siódmym dzieckiem, a zarazem jedynym synem. W latach 1898-1903 uczył się w IV Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Później studiował polonistykę i romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W latach 1908-1910 pogłębiał filologię romańską na Sorbonie.
W wieku 14 lat zaczął pisać wiersze, które pokazywał Leopoldowi Staffowi. Dwa lata później lwowski dziennik „Słowo Polskie” opublikował jego pierwsze utwory. Został też recenzentem teatralnym wspomnianej publikacji. Przed wybuchem I wojny światowej pracował jako kierownik literacki Teatru Miejskiego we Lwowie. Podczas wojny Kornel Makuszyński został wywieziony w głąb Rosji. Zwolniony z zesłania za poręką przyjaciół powrócił, jednak po kilku miesiącach ostatecznie opuścił Lwów.
Kornel Makuszyński z żoną Janiną Gluzińską (Fot. Foka / Forum)
Do 1918 roku mieszkał w Kijowie. Pracował tam jako kierownik literacki Teatru Polskiego Stanisławy Wysockiej oraz pełnił funkcję prezesa miejscowego Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy. Wówczas powstały jego pierwsze powieści. Po zakończeniu wojny pisarz wraz z żoną, którą poznał w okresie studiów, przeniósł się do Warszawy, gdzie rozpoczął współpracę z wydaniami „Rzeczpospolita”, „Warszawianka”, a następnie z „Kurierem Warszawskim”.
Podróże, działalność społeczna, II wojna światowa i okres powojenny w życiu pisarza
Jeszcze przed wojną w towarzystwie Jana Kasprowicza, Leopolda Staffa oraz Władysława Orkana Kornel Makuszyński podróżował Europą. Zwiedził Rosję, Niemcy, Włochy, Szwajcarię, Belgię, Holandię i Anglię. Rodzina Makuszyńskich spędzała też dużo czasu w Zakopanem. Z inicjatywy pisarza powstało sanatorium dla młodzieży. Inicjował też zbiórki pieniężne na sprzęt narciarski dla najbiedniejszych góralskich dzieci. W 1930 roku w Zakopanem odbyły się pierwsze zawody „O Puchar Kornela Makuszyńskiego”.
Podczas oblężenia Warszawy w 1939 roku, niemiecka bomba trafiła w kamienicę z mieszkaniem Makuszyńskich. Pisarz cudem ocalał, stracił jednak wszystkie rękopisy i zbiory sztuki. Okupację przeżył w Warszawie. Współpracował z prasą powstańczą. Po kapitulacji powstania warszawskiego dotarł do Krakowa, po czym w listopadzie 1944 zamieszkał na stałe w Zakopanem. Po 1945 roku Kornel Makuszyński został objęty zakazem publikacji i poddany szykanom. Najprawdopodobniej wynikało to z przyjęcia pisarza w 1937 roku do Polskiej Akademii Literatury.
Kornel Makuszyński (trzeci z prawej) w Zakopanem (Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe)
W Zakopanem żył w ciasnym mieszkaniu, niedostatku i zapomnieniu. Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953 roku. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem. W tym też mieście, w dawnym mieszkaniu pisarza, znajduje się jego muzeum. Od 1994 roku przyznawana jest Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego.
Twórczość Kornela Makuszyńskiego
Pisarz zadebiutował w 1908 roku i przez następne 40 lat wydał kilkadziesiąt książek. Są to głównie powieści, lecz w jego dorobku nie brakuje również między innymi wierszy i opowiadań. Oprócz tego pisywał humoreski i felietony. Najpopularniejsze jednak pozostają jego utwory dla dzieci i młodzieży, wśród których „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, „Panna z mokrą głową”, „Awantura o Basię”, „Szatan z siódmej klasy” czy „Szaleństwa panny Ewy”.
W twórczości Kornela Makuszyńskiego szczególną rolę odegrały wierszowane opowieści, przeznaczone dla najmłodszych dzieci. Najbardziej znaną i popularną publikacją stały się wydane w 1933 roku „Przygody Koziołka Matołka”, które do dziś cieszą się zainteresowaniem, ale też miłością młodych czytelników. Utwory Kornela Makuszyńskiego cechuje wyjątkowe poczucie humoru, serdeczność i bezgraniczny optymizm. Taki też był sam pisarz – pełen nieco naiwnej wiary w dobroć natury ludzkiej.
Opr. na podst. dzieje.pl, culture.pl, polskieradio.pl
