Fot. Konstanty Czawaga / Nowy Kurier Galicyjski
Na szczycie góry Pop Iwan na wysokości 2028 m obchodzono 85. rocznicę powstania Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obiekt nazywany Białym Słoniem przez lata popadał w ruinę, a teraz kończy się jego odbudowa. Uroczystość zorganizowało Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego i Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanika w Iwano-Frankiwsku, dawnym Stanisławowie.
„Równo 85 lat temu w tym samym miejscu, u drzwi wejściowych dokonywano inauguracji otwarcia Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego. Teraz Obserwatorium wraca do życia. Ta pierwsza część głównego korpusu już została wyremontowana. Ufam, że przyniesie zakończenie remontu drugiego korpusu, co pozwoli ruszyć pracom międzynarodowej stacji naukowej” – powiedział Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej.
Dzięki staraniom Studium Europy Wschodniej UW, przy współpracy z Przykarpackim Uniwersytetem Narodowym udało się doprowadzić budynek do stanu użytkowania. Do tej pory turyści z Polski i z Ukrainy odwiedzali to miejsce przede wszystkim dla pięknych krajobrazów. Teraz pasmo Czarnohora zyskało dodatkową atrakcję. Od wielu lat w budynku stacjonują również ratownicy górscy.
Fot. pnu.edu.ua
Współpraca międzyuniwersytecka rozpoczęła się ponad 11 lat temu. Dzięki temu udało się przykryć mury miedzianym dachem. Dzięki funduszowi o wysokości 590 tysięcy euro z unijnego Programu Interreg Polska-Ukraina prowadzono od 4 lat remont. Obecnie budynek posiada ogrzewanie, wentylację, światło i sanitariaty, a pokoje są wyposażone w łóżka.
„Jest to wielkie wydarzenie, ponieważ praca tysiąca osób, które były zaangażowane przy tym projekcie, ma swój pierwszy sukces. Chcę podziękować programowi Interreg Polska-Ukraina. Ten grant był bardzo ważny. To jest wielki projekt polsko-ukraiński, gdyż obejmuje również wsparcie badaczy, miłośników natury, ekologów, tych, którzy uwielbiają Karpaty. Będą mieli placówkę dla realizacji swoich pomysłów” – mówił Ihor Cependa, rektor Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego.
Aby zakończyć projekt, potrzebny jest jeszcze remont elewacji zewnętrznej i budowa wielkich zbiorników wody. Trwa również poszukiwanie funduszy, aby na wieży zbudować obserwatorium astronomiczne z teleskopem i rozsuwaną kopułą.
Fot. pnu.edu.ua
Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologiczne im. Marszałka Józefa Piłsudskiego zostało zlokalizowane na krańcach II Rzeczypospolitej. Oddział Meteorologiczny Obserwatorium był podporządkowany Państwowemu Instytutowi Meteorologicznemu w Warszawie, a Oddział Astronomiczny – Uniwersytetowi Warszawskiemu. W budynku zamieszkiwali również żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza.
We wrześniu 1939 roku Obserwatorium jeszcze robiło pomiary. Na wieść o wkroczeniu na terytorium Polski wojsk sowieckich, kierownik placówki zarządził ewakuację na stronę węgierską. Wkrótce po tym do gmachu wtargnęły najpierw oddziały NKWD, a następnie obsadzono tam ekipę cywilną, która jeszcze przez półtora roku prowadziła badania. Po rozpoczęciu wojny niemiecko-sowieckiej w 1941 roku ostrzelany i obrabowany budynek pozostawał niezagospodarowany i z każdym rokiem popadał w coraz większą ruinę.
Opr. na podst. studium.uw.edu.pl
