Jak zauważa dr Agnieszka Jasińska, językoznawczyni i nauczycielka języków z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, ekspert kampanii #KtoTyJesteś, na lektoratach języka polskiego na wielu polskich uczelniach pojawia się coraz więcej młodych ludzi z polskimi korzeniami, urodzonych poza granicami kraju. Są to studenci programu Erazmus, albo beneficjenci programów wymiany ze Wschodem. Część z nich posiada Kartę Polaka i planuje skorzystać z możliwości pozostania na dłużej w Polsce. Druga część stara się o Kartę mając świadomość, jak wiele możliwości otwiera się po jej otrzymaniu. Przyznanie Karty Polaka poprzedza egzamin z języka polskiego na poziomie podstawowym. Osoby, którym udało się zorganizować sobie pobyt w Polsce na podstawie tego dokumentu, szybko orientują się, że elementarna znajomość języka to za mało, żeby móc studiować po polsku, czy podjąć tutaj pracę.
„W badaniu, które przeprowadziłam w październiku 2021 roku wśród studentów i osób pracujących polskiego pochodzenia, około 50% badanych określiło swój poziom językowy na poziomie wyższym niż B1. W grupie tej jest jednak silne zróżnicowanie kompetencyjne: prawie 20% to osoby mówiące biegle po polsku (C2), a 15% deklaruje poziom C1. Pozostałe osoby wskazują poziom B2, albo poziom B1+. Druga połowa badanych prezentuje poziom B1 lub A2” – mówi dr Jasińska.
Każdy z badanych podjął mniejszy lub większy wysiłek, żeby doskonalić swój język polski. W jaki sposób szlifują oni swoje umiejętności? Najczęściej uczą się albo przed przyjazdem do Polski (60%), albo podczas pobytu tutaj. Mają doświadczenie uniwersyteckie na Ukrainie, Białorusi, ale też w Polsce (80%). Niektórzy uczęszczają na kursy przy placówkach polskich za granicą i w szkołach językowych w Polsce (15%). Niewielki procent zawdzięcza swoją biegłą znajomość języka polskiego rodzinie (5%). Należy pamiętać, że młodzi ludzie ze Wschodu to drugie, albo trzecie pokolenie polskich emigrantów w tym regionie. Ich polszczyzna jest więc dziedziczona głównie dzięki dziadkom lub pradziadkom.
„Jak wcześniej zasygnalizowałam ich polszczyzna to język „domowy”, związany ze sferą prywatną, z relacjami rodzinnymi, świętami i tradycjami. Jest on świetną bazą wyjściową, daje podstawy do efektywnej komunikacji ustnej, ale wymaga doskonalenia rejestru oficjalnego, a w przypadku osób planujących studia i pracę – także odmiany specjalistycznej z dziedziny, którą studiuje/w której pracuje osoba dwujęzyczna z polskimi korzeniami” – podkreśla dr Jasińska.
Wielu badanych zdaje sobie sprawę, że dwujęzyczność, to ważny atut w podjęciu studiów czy podczas poszukiwania pracy. W pytaniu o korzyści płynące z bycia osobą dwujęzyczną aż 80% wskazuje dużo większą możliwość studiowania czy zarabiania w Polsce. „Wielu z moich badanych dostrzega też dodatkowe przywileje wynikające ze znajomości dwóch języków, takie jak lepsze zarobki i bogatsza oferta na rynku pracy” – mówi dr Jasińska. Oprócz tego ponad 60% badanych jest zdania, że znajomość drugiego języka poszerza horyzonty i umożliwia bardziej świadome podróżowanie. Prawie 50% badanych uważa, że znajomość języka polskiego pozwoliła im na szybszą integrację z Polakami, znalezienie przyjaciół i partnera/partnerki. Dla 40% respondentów znajomość języka polskiego oznacza ogólny rozwój intelektualny i osobowościowy.
Zdecydowana większość z badanych musiała się przygotować do rozmowy kwalifikacyjnej o pracę, czy wykonać szereg czynności formalnych umożliwiających podjęcie studiów w Polsce. Zapytani o to, jak przygotować się do pracy czy studiów w Polsce, wszyscy badani zwracają uwagę na konieczność doskonalenia języka oficjalnego. Bardzo ważna jest też dla nich poprawność językowa, zarówno w mowie jak i w piśmie. Badani wskazują, że największym wyzwaniem jest dla nich nauka języka pisanego. Wśród metod na oswojenie się z „modelową” polszczyzną zgodnie wymieniają czytanie polskiej literatury oraz jak najczęstsze pisanie w języku polskim.
Jakie metody uczenia się języka polskiego preferują osoby polskiego pochodzenia biorące udział w badaniu? Niektórzy pracują nad polszczyzną sami, korzystając z wyszukiwarek internetowych i szablonów rozmów i wzorów pism użytkowych w sieci (40%), inni preferują zorganizowane zajęcia językowe, podczas których, szlifują swoje umiejętności pod okiem nauczyciela (60%).
Źródło: ida.pol.org.pl
Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2021. Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP.
